Chạy đua cấu hình: Sự chấm hết cho thiết bị được gọi là “ĐIỆN THOẠI THÔNG MINH”

Điện thoại thông minh là một trong những thiết bị phổ biến nhất hiện nay. Chúng vốn được đánh giá cao về khả năng sử dụng linh hoạt, nhiều tính năng tiện ích mang lại. Mặt khác, sự cạnh tranh khốc liệt từ các nhà sản xuất, kèm theo đó là tâm lý của người dùng đã quyết định một phần nào đó cho cái được cho là “Điện thoại thông minh” hay chỉ đơn thuần là “Điện thoại cấu hình” nếu cứ thi nhau mà chạy đua thông số. Vì sao ư? Bài viết sau đây sẽ làm rõ một phần về vấn đề nhức nhối này.

Lưu ý: Bài viết chỉ nêu lên quan điểm riêng. Tùy vào nhu cầu, quan điểm của người dùng, bài viết chỉ đề cập một cách chủ quan và bao quát về vấn đề này mà chủ yếu là phân khúc giá rẻ và tầm trung. Mong bạn đọc hiểu và thông cảm! Mọi ý kiến đóng góp xin vui lòng bình luận bên dưới! Đây là câu chuyện từ nhiều năm về trước. Năm 2018, nhìn chung đã có nhiều sự thay đổi đáng kể về vấn đề này. 

1. Thông số cấu hình cao có thực sự cho trải nghiệm tốt?

Cấu hình là một yếu tố quan trọng quyết định đến trải nghiệm máy, nhưng thực tế cho thấy rằng một số sản phẩm tuy có cấu hình cao nhưng lại cho trải nghiệm kém hơn so với một số sản phẩm có cấu hình kém hơn cùng phân khúc. Vì sao??

Do các hãng vẫn chưa tối ưu tốt con chip họ sử dụng trên sản phẩm của họ dẫn đến trải nghiệm kém hơn rất nhiều so với sức mạnh của cấu hình. Bên cạnh đó có thể do chính bản Rom họ phát triển, tùy biến quá nhiều để tạo sự khác biệt đã tạo nên khó khăn ít nhiều đối với trải nghiệm của sản phẩm.

Ai cũng hiểu rằng bất cứ thứ gì cũng đều có giá của nó, và những gì bạn tiết kiệm được khi mua smartphone giá rẻ cấu hình cao sẽ được trả bằng sự khó chịu khi sử dụng. Điều đáng nói là gần như tất cả các yếu tố làm hỏng trải nghiệm của bạn đều không được thể hiện thông qua thông số cấu hình, và bất kỳ ai khi chuẩn bị mua smartphone thì cũng đều sẽ cảm thấy háo hức vì sắp được sở hữu một chiếc smartphone mạnh mẽ. 600, 300 hay 100 USD bỏ ra để mua một trải nghiệm khó chịu thì vẫn sẽ là quá đắt.

2. Cuộc chạy đua thông số cấu hình đang giết chết Smartphone

Cuộc đua cấu hình trên Android gần như đã bắt đầu ngay từ khi hệ điều hành này đủ trưởng thành để chinh phục thế giới vào khoảng 2008, 2009. Lý do các nhà sản xuất chọn cấu hình làm đấu trường chính để ganh đua nhau cũng là khá đơn giản: Các khái niệm xung nhịp, số “chấm camera” hay độ sắc nét màn hình (đo bằng điểm ảnh/inch) nghe có vẻ kỹ thuật nhưng thực ra lại rất dễ hiểu, ngay cả với những người dùng kém hiểu biết công nghệ nhất. Khi lựa chọn các thông số này làm trọng tâm cho các chiến dịch marketing, các nhà sản xuất sẽ đưa ra được bằng chứng dễ hiểu rằng sản phẩm của họ (có vẻ) vượt trội hơn đối thủ, ví dụ như “Galaxy S6 có chip 8 nhân còn iPhone 6 chỉ có chip 2 nhân”.

Những tưởng cuộc đua này sẽ kéo dài mãi mãi, song sự cố của Snapdragon 810 vào đầu 2015 cùng quá trình vươn lên mạnh mẽ của các nhà sản xuất Trung Quốc cho thấy, cuộc đua cấu hình thực chất đang làm giảm đáng kể sức hút nói chung của những chiếc smartphone. Số liệu của Gartner mới công bố vừa qua cho thấy, mức tăng trưởng smartphone đang sụt giảm trầm trọng nhất kể từ năm 2013 tới nay.

Hệ lụy đầu tiên của việc chạy đua cấu hình một cách mù quáng hiển nhiên là hiểu biết sai lệch của người tiêu dùng. Tâm lý con người sẽ luôn là “mua những gì bạn có thể cần chứ không phải là những gì bạn thực sự cần”, và cũng bởi vậy mà họ bỏ tiền ra mua những chiếc điện thoại có cấu hình mạnh tới mức… không cần thiết.

Hãy nhìn vào nhu cầu thực tế của những người xung quanh. Ngoại trừ game ra thì các tác vụ thường làm như lướt web, lướt mạng xã hội, nghe nhạc và xem phim đều không đòi hỏi vi xử lý quá mạnh mẽ. Sự thật là chẳng có mấy ai cần dựng hình đồ họa hay xử lý video trên smartphone của mình, và ngay cả các tựa game di động cũng không đòi hỏi cấu hình quá khủng khiếp, chưa kể nhiều người chẳng mấy khi chơi game chứ chưa nói là game “khủng”. Với mục tiêu với tay tới càng nhiều người dùng càng tốt, các nhà phát triển game di động không hề có tư tưởng chạy đua đồ họa như game PC, và chính bởi vậy mà hiện tại ngay cả chip Snapdragon 801 cùng 3 – 4 GB RAM cũng vẫn đảm bảo cho bạn có thể thoải mái chạy các tựa game “đỉnh” nhất trên di động mà không lo chậm giật.

3. Độ phân giải Camera cao có thật sự cần thiết?

Độ phân giải camera cũng vậy. Ảnh có độ phân giải càng cao thì sẽ càng sắc nét, nhưng cuối cùng thì phần lớn chúng ta cũng sẽ dùng các bức ảnh từ smartphone cho mạng xã hội, lưu ảnh trên máy tính/đám mây làm kỷ niệm hoặc dùng làm hình nền. Rất ít người mang ảnh chụp từ smartphone ra in, và những bức ảnh in khổ lớn có ý nghĩa quan trọng hiển nhiên sẽ được chụp từ DSLR. Dù sao, chiều sâu ảnh và những yếu tố khác của một bức ảnh từ smartphone không thể sánh ngang chất ảnh từ máy DSLR với những chiếc lens và cảm biến ảnh chuyên dụng.

Bởi vậy nên độ phân giải 8MP như của iPhone hay độ phân giải 13MP của nhiều chiếc smartphone khác cũng đã là quá đủ cho quá trình sử dụng hàng ngày của người dùng, nếu không muốn nói là tốt hơn nhu cầu thực tế. Độ phân giải quá lớn sẽ gây tốn bộ nhớ một cách trầm trọng, còn đầu tư vào cả độ phân giải lẫn cảm biến như Lumia 1020 sẽ tạo ra những chiếc máy có thân hình quá khổ. Gần như tất cả các tín đồ nhiếp ảnh đều sẽ nhắc đi nhắc lại một sự thật rằng dù có 42 “chấm” thì Lumia 1020 cũng không thể thay cho DSLR.

4. Chạy đua thông số quá nhiều dẫn đến các tính năng sáng tạo đang dần ít đi và thậm chí còn bị thui chột.

Khi các nhà sản xuất đã tạo ra tâm lý “smartphone đầu bảng bắt buộc phải có cấu hình khủng” cho người tiêu dùng, các sáng tạo về mặt tính năng cũng dần trở nên mờ nhạt.

Nạn nhân điển hình của tình trạng này là chiếc Moto X 2013. Là sản phẩm “đỉnh” đầu tiên của Motorola sau khi về tay Google, chiếc Moto X cũng mang đến khá nhiều cải tiến thú vị: Mở khóa bằng cách gõ tay lên màn hình, trợ lý ảo “luôn luôn lắng nghe” hay hiển thị thông báo lên một phần nhỏ của màn hình chờ.

Điều đáng tiếc là Moto X chỉ được trang bị chip Snapdragon S4 lõi đôi và màn hình 720p, trong khi “tiêu chuẩn” của làng smartphone lúc đó đã là chip Snapdragon 600 lõi tứ và màn hình 1080p. Không nằm ngoài dự đoán, Moto X không thể giúp cho Motorola thoát khỏi tình trạng doanh số lẹt đẹt. Cuối cùng, hãng này bị Google bán cho Lenovo Trung Quốc sau khi đã giữ lại toàn bộ các tài sản có giá trị như kho bằng sáng chế và dự án smartphone “xếp hình” Project Ara.

Tương tự, phần đông các tính năng mới mẻ của làng smartphone như camera kép, camera UltraPixel, camera 3D, cảm biến vân tay, chip cảm biến chuyển động hay cảm biến nhịp tim đều trở nên mờ nhạt, bởi khi lựa chọn smartphone, việc đầu tiên người dùng làm vẫn là tìm đọc cấu hình (chip, RAM, bộ nhớ, màn hình, camera). Nói như vậy không có nghĩa là bất cứ sáng tạo nào cũng sẽ là đáng giá, nhưng những chiếc smartphone ngày nay cũng đã trở nên quá tầm thường.

Khi người ta đặt một cuộc đua nhàm chán, biết trước kết quả (ví dụ, phần đông smartphone nửa sau 2015 chắc chắn sẽ xoay quanh Snapdragon 820 và có khoảng 4 GB RAM) lên trên nhu cầu tạo ra những thứ thực sự mới mẻ, hy vọng tìm ra truyền nhân của Steve Jobs coi như cũng bị dập tắt.

Khi các tính năng độc đáo đã bị làm cho lu mờ, và khi cấu hình đã bị quy hết về một chuẩn mực cho từng năm, tất cả sự chú ý lại được dồn về mặt thiết kế. Đến khi các nhà sản xuất cũng… lười biếng nốt về mặt thiết kế (như trường hợp của HTC One M8 lên One M9 hay từ Galaxy Note 3 lên Galaxy Note 4 và thậm chí từ iPhone 6s lên iPhone 7), sẽ là chẳng có gì ngạc nhiên nếu như người tiêu dùng than phiền đã quá chán nản với smartphone.

Chính bởi tình cảnh “làng nhàng” của thế giới smartphone trong suốt 4 năm trở lại đây, bạn sẽ hiểu vì sao ngay cả những chiếc kính thông minh vô dụng như Google Glass hay những chiếc smartwatch vốn chẳng bổ sung thêm được chút tính năng nào so với smartphone lại gây chú ý đến vậy. Người tiêu dùng đang bị đặt vào tình cảnh thèm khát những điều mới mẻ trên phần cứng, và việc tăng số nhân, tăng xung nhịp hay thậm chí là thay đổi kiến trúc vi xử lý cũng không thể đáp ứng được nhu cầu này.

Nhưng bên cạnh đó cũng có một số sản phẩm làm tốt điều này

HTC U11: Không thể không nhắc đến đó là HTC U11. Trên U11, HTC lần đầu tiên đưa vào một tính năng rất lạ lẫm là bóp cạnh (Edge Sense) để mở nhanh một ứng dụng hay thực hiện tác vụ bất kỳ nào đó. Hiện tại, Edge Sense hỗ trợ hai thao tác là bóp ngắn và bóp giữ. Theo mặc định, HTC để bóp ngắn là mở ứng dụng camera và bóp giữ để gọi trợ lý ảo Google Assistant. Tuy nhiên, bạn có thể tuỳ chỉnh để mở bất kỳ ứng dụng nào được cài đặt trên máy chẳng hạn như tin nhắn, Gmail hay Facebook, Messenger hoặc mở các chức năng thường dùng như Wi-Fi, ghi âm, bật tắt đèn pin.

Color OS (Oppo): Hãng điện thoại đã chấm dứt cuộc đua cấu hình khá lâu thay vào đó cho các dòng sản phẩm chạy trên bản Rom do hãng phát triển đã tạo nên sự khác biệt cho người dùng hiện nay. Color OS của OPPO có 1 điểm mạnh mà mọi chiếc smartphone phải thèm thuồng đó là được tích hợp nhiều tính năng ” cử chỉ, chuyển động thông minh”, giúp chúng ta sử dụng máy thuận tiện và dễ dàng hơn rất nhiều. Hơn nữa OPPO đối xử công bằng với mọi sản phẩm khi mà máy nào cũng sẽ được sở hữu hầu hết các tính năng này.

Các tính năng bảo mật (vân tay, mống mắt, FaceID): Đây là một trong những ứng dụng bảo mật được đánh giá cao và chúng được phát triển gần đây bởi các nhà sản xuất, với tính tiện lợi, nhanh chóng và bảo mật tốt.

Xu hướng màn hình mới 18:9 : Đây là một trong những đột phá về mặt thiết kế và màn hình, mang lại cho thiết bị cảm giác thon gọn, tinh tế và thật sự quyến rũ

Và tất nhiên vẫn còn rất nhiều các sản phẩm mang những tính năng thông minh riêng.

5. Cuộc chiến khốc liệt về giá

Một trong những xu hướng dễ nhận thấy nhất trên làng smartphone toàn cầu trong những năm gần đây là ra mắt smartphone “cấu hình đầu bảng” ở mức giá tầm trung, vào khoảng 300 – 400 USD (gần 7-9 triệu đồng). Google có thể coi là người đã khai phá chiến lược này trên chiếc Nexus 4 và Nexus 5 đều do LG sản xuất. Tiếp bước Google, OnePlus (Trung Quốc) cũng ra mắt sản phẩm đầu tiên của mình có tên gọi OnePlus One với cấu hình ngang ngửa Galaxy S5 nhưng lại có giá chỉ bằng một nửa.

Đáng chú ý nhất vẫn là Xiaomi: Với chiến lược phá giá phủ khắp tất cả các phân khúc sản phẩm, hãng sản xuất Trung Quốc này vươn lên vị trí thứ 4 thế giới chỉ 4 năm sau ngày ra mắt. Suốt từ thời kỳ Mi 3 cho tới nay, các dòng Mi của Xiaomi liên tục được báo giới gọi là “lựa chọn tốt” chỉ vì cấu hình quá mạnh mà giá lại quá “bèo”.

Tương tự, trên phân khúc giá rẻ, Motorola, Xiaomi và Huawei (thông qua thương hiệu Honor) lần lượt đưa các tính năng hấp dẫn như chip lõi tứ, màn hình HD 720p lên những chiếc smartphone có giá thành dưới 200 USD (4,5 triệu đồng) như Moto E hay Redmi Note. Người chịu thiệt nhiều nhất lúc này sẽ là Samsung, LG, Sony và HTC, những công ty vốn có lịch sử mang cấu hình thấp lên smartphone giá thấp.

Nhưng Samsung, LG và Sony cũng chỉ có thể tự trách mình, bởi xét cho cùng chính các hãng này đã tạo ra tâm lý “cấu hình là trên hết” nhưng cùng lúc lại giữ cho cả thị trường bị bế tắc trong một cuộc đua mà người tham gia chỉ có thể hòa hoặc thua. Thêm 1GB RAM không cho trải nghiệm người dùng trở nên hấp dẫn hơn, vi xử lý thì mãi mãi xoay quanh Snapdragon hoặc các sản phẩm cạnh tranh không mấy vượt trội như Tegra hoặc Exynos. Nếu như cuộc đua cấu hình đã bế tắc đến vậy, các nhà sản xuất khác cũng đâu còn cách nào khác ngoài cách tự chấp nhận hạ giá lấy thị phần?

Tệ hơn, những cuộc đua về giá thì chỉ có người tồn tại, kẻ phá sản chứ không bao giờ có người chiến thắng. Các báo cáo tài chính cho thấy lợi nhuận biên của Xiaomi chỉ là… 3%, trong khi chiếc Moto G được Motorola phát hành khi vẫn còn dưới trướng Google cũng chỉ mang lại 5% lợi nhuận/doanh thu. Tất nhiên phải nhớ rằng Xiaomi kiếm tiền rất giỏi và không dựa vào smartphone, mà họ tạo ra hệ sinh thái và ăn nên làm ra nhờ vào nhiều thứ, kể cả… đồ lưu niệm.

Rõ ràng là với tình cảnh hiện tại của thị trường smartphone thì chỉ có các nhà sản xuất Trung Quốc mới có thể chạy đua về mức giá, nhưng quá trình tăng trưởng “nóng” như vậy sớm muộn gì cũng có lúc kết thúc. Một khi mức sống ở Trung Quốc gia tăng và/hoặc sức mua smartphone giảm sút, các nhà sản xuất này hoặc sẽ phải tăng giá bán, hoặc sẽ phải tìm cách thị trường mới mẻ hơn. Đến khi cả những thị trường mới mẻ (như Ấn Độ hoặc châu Phi) cũng bão hòa, họ sẽ phải làm gì? Câu trả lời không ai biết được, nhưng cạnh tranh cấu hình chắc chắn sẽ không phải là câu trả lời.

6. Phụ thuộc quá nhiều vào Qualcomm

Cực chẳng đã, ngay cả chiếc OnePlus 2 “giá hời” của năm nay cũng không thể tránh được hậu quả của “thảm họa di động” lớn nhất năm 2015: chip Snapdragon 810.

Trong khi thị trường smartphone vẫn còn nhiều lựa chọn thay thế đáng giá cho dòng Snapdragon của Qualcomm như NVIDIA Tegra hay Intel Atom, nhịp phát hành smartphone đầu bảng hàng năm vẫn gắn liền với nhịp phát hành chip của Qualcomm. Hãy cùng nhìn lại các sản phẩm “đỉnh” của Qualcomm từ 2013 đến nay: các mẫu Android cao cấp nhất đầu năm 2013 sử dụng Snapdragon 600, đến cuối năm là Snapdragon 800. Năm 2014 được dành cho Snapdragon 801 và Snapdragon 805, rồi đến năm 2015 là Snapdragon 810, 2016 là Snapdragon 820, 835 và năm nay là Snapdragon 845

Những tưởng tình cảnh này sẽ tiếp diễn… mãi mãi, nhưng sự cố của Snapdragon 810 đã làm thay đổi tất cả. Đầu năm 2015, các thông tin rằng dòng chip mới nhất của Qualcomm bị quá nhiệt bỗng lan tràn trên mặt báo, tin đồn Samsung từ bỏ Snapdragon để chuyển sang sử dụng riêng chip Exynos “tự trồng” cũng xuất hiện rồi… trở thành hiện thực.

Sự hài hước nằm ở sự kiện MWC 2017. Theo một số thông tin chiếc LG G6 phải sử dụng chip Snapgragon 821 thay vì Snapgragon 835 do lỗi độc quyền trên Samsung Galaxy S8. Nhưng thật nực cười ngay sau khi vài ngày ra mắt LG G6, trong sự kiện đó Sony ra mắt dòng XZ Premium lại sử dụng con chip Snapgragon 835. Qua đó ta có thể thấy sự phụ thuộc của Qualcomm là lớn như thế nào.

Tổng kết

Cuộc chạy đua thông số dường như đang làm mờ nhạt những chiếc điện thoại được cho là thông minh về trải nghiệm nhưng có lẽ hiện tại sự thông minh đó là nằm ở thông số sản phẩm hơn thay vì trải nghiệm thực tế.

Rõ ràng là những khó khăn hiện tại của thị trường smartphone không đến từ riêng cuộc đua cấu hình. Song, tình trạng thiếu sáng tạo và quá tập trung vào những thông số đã không còn quá nhiều ý nghĩa cuối cùng đã làm hại cả nhà sản xuất lẫn người tiêu dùng. Năm 2018, chúng ta đã thấy được rất nhiều sự tiến bộ trong việc xây dựng một chiếc Smartphone từ trải nghiệm lẫn giá trị của chúng.

Những vấn đề đặt ra trước mắt sẽ không có lời giải dễ dàng, bởi suy nghĩ “chọn điện thoại bằng cấu hình” đã ăn sâu vào tiềm thức của người dùng. Tất cả những gì người dùng có thể hy vọng lúc này là các nhà sản xuất sẽ… khó khăn hơn nữa. Bởi, nhìn từ câu chuyện của BlackBerry, chỉ khi nào vào thế bí, các tên tuổi lớn mới có thể tạo ra những sản phẩm có thể một lần nữa tạo ra những chiếc smartphone có thể khiến người tiêu dùng ngỡ ngàng.

Cảm ơn Zing.vn đã hỗ trợ tư liệu cho chúng tôi